KOBİ Nedir? KOBİ Destekleri Nelerdir? (2025 Rehberi)

Türkiye ekonomisinde önemli bir yer oluşturan küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler), sınırlı kaynaklarla yüksek rekabet ortamında ayakta kalmaya çalışmaktadır. Bu durum, özellikle ekonomik dalgalanmaların yoğun olduğu dönemlerde, KOBİ’lerin finansmana erişim, dijitalleşme ve sürdürülebilir büyüme gibi kritik alanlarda ciddi zorluklarla karşılaşmasına neden olmaktadır. Bu noktada kamu kurumları ve kalkınma ajansları tarafından sunulan çeşitli KOBİ destek programları, işletmelerin mevcut potansiyelini ortaya çıkarması ve rekabet gücünü artırması açısından stratejik bir rol üstlenmektedir.

Bu içeriğimizde, KOBİ kavramının tanımı çerçevesinde destek mekanizmalarının kapsamını, türlerini ve işletmelere sağladığı avantajları bütüncül bir yaklaşım ile ele aldık. Keyifli okumalar dileriz!

🎧 Dilerseniz bu içeriğimizi podcast olarak da dinleyebilirsiniz:

KOBİ Nedir?

KOBİ, küçük ve orta büyüklükteki işletmelere verilen isimdir. 250 kişiden az çalışan istihdam eden, yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 500 milyon lirayı aşmayan işletmeler KOBİ olarak adlandırılmaktadır.

KOBİ’lerin Önemi

Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler, Türk ekonomisi için oldukça büyük bir önem taşır. Günlük hayatımızda karşılaştığımız zincir olmayan marketler, kuaförler, kafeler, lokantalar ve mağazaların çok büyük bir kısmı bu kategoriye girerler. Ülke istihdamının %72’sini KOBİ’ler oluşturduğu için nüfusun oldukça büyük bir kısmı küçük ve orta ölçekli işletmelerin bünyesinde çalışmaktadır. Birçok start-up ve yeni kurulan şirket de küçük ve orta büyüklükte işletme olarak ticari hayatlarına başlamaktadır.

KOBİ Nasıl Kurulur?

Küçük ve orta ölçekli bir işletme kurmak, girişimcinin faaliyet göstermek istediği sektöre ilişkin stratejik bir planlama süreciyle başlar. Bu süreçte öncelikle iş fikrinin uygulanabilirliği analiz edilir ve hedef kitle belirlenir. Ardından, işletmenin yasal statüsü (örneğin şahıs şirketi, limited şirket ya da anonim şirket) belirlenerek, ilgili vergi dairesine kayıt yapılır ve ticaret sicil kaydı tamamlanır. Şirket kuruluş işlemlerinin ardından, işletmenin faaliyet alanına göre gerekli ruhsat ve izinlerin temin edilmesi gerekir. KOSGEB desteklerinden faydalanmak isteyen girişimcilerin, KOSGEB girişimcilik belgesi alması ve KOBİ Beyannamesi’ni doldurarak resmi KOBİ statüsünü kazanması önem taşımaktadır.

KOBİ’lerin Özellikleri ve Avantajları Nelerdir?

Ülkemiz için oldukça büyük bir değere sahip olan KOBİ’lerin çeşitli özellikleri ve avantajları bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Birçok farklı KOSGEB desteğinden yararlanabilirler.
• Daha az harcamayla orantısal olarak daha fazla katma değer üretebilirler.
• Büyük işletmeleri destekler ve tamamlarlar.
• Az yatırımla orantısal olarak çok üretim sağlayabilirler.
• Bölgesel kalkınmayı desteklerler.
• Ülke ekonomileri için yüksek oranda istihdam sağlarlar.
• Gelir eşitliğinin sağlanmasında önemli bir rol oynarlar. 

KOBİ Sayılan İşletmeler Nelerdir?

KOBİ sınıflandırması içerisine giren işletmeler mikro ölçekli, küçük ölçekli ve orta ölçekli işletmelerdir. Bu işletmeler arasında sayılabilmek için sağlamanız gereken şartları aşağıda açıklayacağız:

Mikro Ölçekli İşletme

Mikro ölçekli işletmeler, KOBİ sınıflandırmasında yer alan en küçük işletme grubudur. Bir işletmenin mikro işletme sayılabilmesi için 10’dan az çalışan istihdam etmesi ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosunun 10 milyon TL’yi aşmaması gerekmektedir. Bu sınırlar, 25 Mayıs 2023 tarihli yönetmelik ile güncellenmiş ve önceki limitler yükseltilmiştir.

Küçük Ölçekli İşletme

Küçük ölçekli işletmeler, yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu 8 milyon TL’yi aşmayan ve en fazla 50 çalışanı istihdam eden işletmelere verilen addır. Son yayınlanan yönetmelik ile yıllık net satış hasılatı ve mali bilanço limiti 100 milyon TL’ye yükseltilmiştir.

Orta Ölçekli İşletme

Orta ölçekli işletmeler, yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu 40 Milyon TL’yi aşmayan ve en fazla 250 çalışanı istihdam eden işletmelerdir. Son yönetmelik ile birlikte yıllık net satış hasılatı veya mali bilanço üst sınırı 500 milyon TL’ye yükseltilmiştir.

KOBİ İşletme Türleri Nelerdir?

Küçük ve orta ölçekli işletmeler, çalışan sayıları, mali bilgileri, sermaye ve oy hakkına ilişkin durumlarına bağlı olarak bağımsız işletme, ortak işletme ve bağlı işletme olarak üçe ayrılır. Bu işletmelerin özellikleri, şartları ve farklarını bu başlık altında açıklayacağız:

Bağımsız İşletme

Eğer gerçek veya tüzel kişilerin sahip olduğu ve bu yönetmelik bağlamında ortak veya bağlı işletme sayılmayan bir işletme aşağıdaki şartları sağlıyorsa bağımsız işletme sayılır.

• Başka bir işletmenin %25 veya daha fazlasına sahip değilse,
• Herhangi bir tüzel kişi veya kamu kuruluşu, birkaç bağlı işletme tek başına veya müştereken, mevzubahis işletmenin %25 veya daha fazlasına sahip değilse,
• Belirli kategori dışındaki gerçek kişi veya tüzel kişi sermayedarı yoksa; böyle bir işletme, sadece kendi verileri üzerinden değerlendirilir.

Ortak İşletme

Eğer bir işletme tek başına veya diğer bağlı işletmeleriyle birlikte, hakim etki öne sürmeyecek şekilde, başka bir işletmenin oy hakları veya sermayesinin %25 – %50 oranına sahip olması, ya da kendi oy hakları veya sermayesinin %25 – %50 oranına başka bir işletmenin sahip olması durumunda, bu işletmeler ortak işletme sayılır. Oy hakları ve sermaye payı arasında yüksek orana sahip olan esas alınır. 

Aşağıdaki işletmeler, %25 oranı aşsalar bile, bağlı işletme ilişkilerine sahip olmamak şartıyla bağımsız işletme sayılırlar.

• Üniversiteler, üniversitelerin kurduğu vakıflar ve kâr amacı gütmeyen araştırma merkezleri.
• Bölgesel kalkınma fonları dahil kurumsal yatırımcı sıfatındaki işletmeler.
• Yıllık bütçesi 25 milyon TL’nin altında kalan ve toplan nüfusu 5 binden az olan bölgelerdeki, belde belediyeleri dahil, belediyeler ve köy tüzel kişilikleri.

Bağlı İşletme

İşletmeler arasındaki ilişkiler durumunda, iki işletmenin bağlı işletme sayılabilmesi için işletmelerden birisinin, bir diğerinin sermaye ve oy hakkının çoğunluğuna sahip olması gereklidir. Bunun yanında, işletmenin yönetim, denetim kurulu üyelerinin atanması, üyelerin azledilmesi ve denetim yetkilerine sahip olmalı ve ortak veya hissedarlık durumlarında tek başına karar verebilme yetkisine sahip olmalıdır.

• Başka bir işletmenin sermayesinin çoğunluğuna (%50+) doğrudan veya dolaylı olarak sahipse,
• Başka bir işletme işletmenin sermayesinin çoğunluğunu kontrol ediyorsa; Bu durumda, bağlı işletmenin tüm çalışan, net satış veya bilanço verileri ana işletmeye tam olarak eklenir

KOBİ Destekleri Nelerdir?

KOBİ desteklerine ilişkin konular da girişimcilik sürecindeki bireyler tarafından sıkça merak edilmektedir. KOSGEB veri tabanına kayıtlı olan küçük ve orta ölçekli işletmeler, KOBİ Beyannamesi’ni eksiksiz biçimde doldurarak çeşitli destek programlarından faydalanma hakkı elde edebilir. Özellikle KOSGEB girişimcilik belgesi sahibi olan adaylar için sunulan destekler, işletmenin kuruluşundan itibaren finansal ve operasyonel açıdan önemli avantajlar sağlamaktadır. KOSGEB tarafından sağlanan başlıca KOBİ destekleri aşağıda sıralanmıştır:

• Uluslararası Kuluçka Merkezi ve Hızlandırıcı Destek Programı
• İşbirliği Güçbirliği Destek Programı
• AR-GE, İnovasyon Destek Programı
• Genel Destek Programı
• KOBİ Proje Destek Programı
• KOBİGEL – KOBİ Gelişim Destek Programı
• Kredi Faiz Desteği
• Tematik Proje Destek Programı
• Stratejik Ürün Destek Programı
• Girişimciliği Geliştirme Destek Programı
• Endüstriyel Uygulama Destek Programı
• KOBİ TEKNOYATIRIM – KOBİ Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı
• TEKNOPAZAR – Teknolojik Ürün Tanıtım ve Pazarlama Destek Programı
• Gelişen İşletmeler Pazarı KOBİ Destek Programı

KOBİ’ler ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

KOBİ Neyin Kısaltmasıdır?

KOBİ, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme kelimelerinin kısaltmasıdır.

Her Esnaf KOBİ Olabilir mi?

Evet, 250’den daha az çalışanı olan ve yıllık net satış hasılatı 500 milyon TL’yi geçmeyen bütün işletmeler KOBİ sınıflandırmasına dahildir. Bu şartları sağlayan esnaflar da KOBİ sınıflandırmasına girmektedir.

Küçük ve Orta Ölçekli İşletme Kategorisine Girebilmek için Gereken Yıllık Net Satış Hasılatı veya Mali Bilançosunun Üst Sınırı Ne Kadardır?

2023 yılının Mayıs ayında yayınlanan yönetmelik ile birlikte, küçük ve orta ölçekli işletme kategorisine girebilmek için gereken yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosunun üst sınırı 250 milyondan 500 milyon TL’ye çıkarılmıştır.

KOBİ En Az Kaç Kişi Çalıştırır?

1 ile 250 arası çalışanı olan her işletme, net satış hasılatı veya mali bilançosu da 500 milyon TL’yi aşmıyorsa, KOBİ sayılır.

Şahıs Şirketi KOBİ Olabilir mi?

Evet, şahıs şirketleri KOBİ olabilmektedir.

KOBİ Beyannamesi Nedir?

KOBİ Beyannamesi, bir işletmenin Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ) olup olmadığını belirlemek amacıyla KOSGEB sistemine beyan ettiği resmi belgedir.

KOBİ Beyannamesi Nasıl Oluşturulur?

Bir işletmenin KOSGEB tarafından verilen KOBİ desteklerinden yararlanabilmesi için öncelikle KOBİ Beyannamesi oluşturması gerekmektedir. Bu belgeyi doldurmak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

• İşletmenizin KOSGEB veritabanına kayıtlı olduğundan emin olun. Eğer değilse www.kosgeb.gov.tr adresine girerek kayıt olabilirsiniz.
• KOSGEB veritabanına kayıtlıysanız, yine www.kosgeb.gov.tr adresine gidin ve sağ üstteki “e-Hizmetler” sekmesine tıklayın.
• Ardından açılan pencerede “KOBİ Beyanname vermek/güncellemek için tıklayınız” yazan kısma tıklayın.
• Bu sayfa, sizi e-devlet sistemine yönlendirecektir. Açılan sayfada hesabınıza giriş yapın.
• Giriş yaptıktan sonra sizden istenilen bilgileri doldurun ve verilen komutları takip edin.
• Beyannameyi doldurduktan sonra, KOBİ Beyannamesi Raporu sayfası karşınıza gelecektir.
• Bu sayfada indir butonuna tıklayın ve raporun çıktısını alın.
• KOBİ Bilgi Dökümanı ve KOBİ Beyannamesi‘nin çıktısını aldıktan sonra, kaşeli ve imzalı bir şekilde bağlı olduğunuz KOSGEB birimine teslim edin.

KOBİ Sicil Kaydı Nasıl Alınır?

KOBİ Sicil Kaydı, KOSGEB sistemine işletmenizi tanıtmak için yapılır. Bu belgeyi alabilmek için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

1. KOSGEB e-Hizmetler sayfasına girin.
2. e-Devlet ile işletme yetkilisi olarak giriş yapın.
3. “KOBİ Beyannamesi”ni doldurun.
4. Gerekli belgeleri (vergi levhası, imza sirküsü vb.) yükleyin.
5. Başvuruyu tamamlayarak KOBİ Sicil Kaydı‘nızı alın.

Bu işlem online olarak yapılır ve ücretsizdir.